به گزارش میراث آریا و به نقل از فارس، ۱۷ فروردین ماه سال جاری حسین امیرعبداللهیان و «فیصل بن فرحان» وزرای خارجه جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی بعد از توافقی که یک ماه قبل (۱۹ اسفند ۱۴۰۱) در پکن بین دو کشور حاصل شد و بعد از حدود ۷ سال و ۳ ماه از قطعی روابط دو کشور که به صورت یکجانبه از سوی عربستان و در پی تجمع مقابل سفارت و سرکنسولگری این کشور در ایران و ورود به این اماکن در واکنش به اعدام شیخ نمر صورت گرفته بود، به صورت رسمی با یکدیگر دیدار و گفت‌وگو کردند. البته دو وزیر در حاشیه نشست بغداد-۲ در اردن هم دیداری کوتاه داشتند و بعد از توافق اسفند سال گذشته، در فروردین ماه سالجاری نیز سه دور تلفنی گفت‌وگو کردند تا مقدمات دیدار رسمی خود را فراهم کنند.
در نهایت دیدار وزرای خارجه در پکن در ۱۷ فروردین ماه امسال به بیانیه‌ای مشترک انجامید و دو طرف بر آمادگی برای از بین بردن موانع پیش روی گسترش همکاری‌ها تأکید کردند. بعد از آن هم هیأت‌های فنی بین دو کشور مبادله شدند تا روند بازگشایی سفارتخانه‌ها و سرکنسولگری‌ها را مورد بررسی قرار دهند. بن فرحان و امیرعبداللهیان در این بیانیه بر آمادگی خود برای از بین بردن موانع پیش روی گسترش همکاری‌ها تأکید کردند. دو وزیر همچنین در خصوص فعال سازی موافقتنامه‌های مشترک و تبادل هیأت‌های دو کشور به منظور توسعه روابط در زمینه‌های مختلف از جمله در زمینه‌های اقتصادی، تجاری و سرمایه گذاری، انجام مذاکرات هیأت‌های تخصصی به منظور از سرگیری پروازهای مستقیم، تسهیل صدور روادید برای شهروندان دو کشور از جمله روادید عمره و نیز تقویت همکاری‌های مشترک در مجامع بین‌المللی توافق کردند.
توافقی که کلید آن با مذاکرات امنیتی در بغداد در پنج دور و سه دور مذاکره دیگر در مسقط زده شد و با سفر بهمن ماه ۱۴۰۱ آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور به چین و رایزنی با شی جین پینگ رئیس جمهور چین و رایزنی‌های رئیس جمهور چین با سعودی‌ها، در نهایت در ۱۹ اسفند ماه با حضور علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت و همتای سعودی در پکن، محقق شد.
محمد جمشیدی معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور نیز ۲۸ اسفند ۱۴۰۱ در توئیتر نوشت: « جناب سلمان بن عبدالعزیز شاه عربستان در نامه‌ای به آیت الله رئیسی ضمن استقبال از توافق دو کشور برادر، از ایشان برای سفر رسمی به ریاض دعوت کردند و خواستار تقویت همکاری‌های اقتصادی و منطقه ای شدند. رئیس جمهور با استقبال از این دعوت، بر آمادگی ایران برای تقویت همکاری‌ها تأکید کردند».
بعد از دیدار وزرای خارجه ایران و عربستان سعودی در ۱۷ فروردین ۱۴۰۲ در پکن و صدور بیانیه مشترک، ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه با بیان اینکه روابط رسمی بین ایران و عربستان از امروز فعال شد، گفت که «طی روزهای آینده هیأت‌های فنی برای بازگشایی سفارتخانه‌ها و سرکنسولگری‌های دو کشور راهی پایتخت‌ها می‌شوند» که این روند نیز صورت گرفت و کنعانی پس از آن در اظهارات دیگری بیان کرد: تلاش می‌شود نمایندگیهای ایران در عربستان سعودی قبل از ایام حج امسال بازگشایی و فعال شود.
مقدمات توافق در پکن در کجا کلید زده شد؟
ایران و عربستان سعودی بعد از قطعی روابط دیپلماتیک دو کشور، از فروردین ۱۴۰۰ گفت‌وگوهایی را در سطح امنیتی در بغداد آغاز کردند که چهار دور آن در همان سال ۱۴۰۰ برگزار شد. بغداد مهر ماه میزبان چهارمین دور این مذاکرات بود و مقرر شد که دور پنجم نیز اواخر اسفند ماه ۱۴۰۰ در بغداد برگزار شود که وب سایت نورنیوز پیش از برگزاری این نشست، از لغو یکجانبه آن از سوی جمهوری اسلامی ایران خبر داد و برخی هم آن را به اعدام شیعیان در آن مقطع در عربستان مرتبط دانستند.
البته در این مدت شاهد تحولاتی در مناسبات بودیم که از آن جمله، ششم دی ماه ۱۴۰۰ سعید خطیب‌زاده سخنگوی وقت دستگاه دیپلماسی از اعطای روادید به سه دیپلمات ایرانی از سوی عربستان به منظور انجام مقدمات بازگشایی نمایندگی ایران نزد سازمان همکاری اسلامی در جده خبر داد و چهارم بهمن ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران از حضور دیپلمات‌های جمهوری اسلامی ایران برای شرکت در نشست آتی سازمان همکاری اسلامی برای اولین بار پس از چند سال در عربستان خبر داد و گفت: تمرکز امروز ما بازگشایی نمایندگی ایران در این سازمان است و طبیعی است اگر مسیری که در چهار دور گذشته طی کردیم به نقطه‌ای برسیم که سؤالات و نکاتی که مطرح کردیم پاسخ‌های آن را از طرف سعودی بگیریم، می‌توانیم وارد فاز جدید تنظیم روابط هم بشویم.
بالاخره بعد از حدود ۶ ماه دور پنجم این مذاکرات اول اردیبهشت ۱۴۰۱ باز هم در بغداد برگزار شد و بعد از آن عنوان شد که قرار است دور بعدی مذاکرات در سطح دیپلماتیک برگزار شود و برخی رسانه‌ها نیز خبر دادند که وزرای خارجه ایران و عربستان در بغداد دیدار می‌کنند که عملا چنین اتفاقی رخ نداد.
یک ماه بعد حسین امیرعبداللهیان در پنجم خرداد ماه ۱۴۰۱ در مجمع جهانی اقتصاد در داووس در گفت‌وگو با فرید زکریا گفت: در مذاکرات اخیر و مخصوصا دور جدید مذاکرات پیشرفت‌های خوبی را داشتیم و حتی توافق کردیم در آینده نزدیک در سطح مقاماتی از وزارت خارجه یا وزرای امور خارجه بتوانیم دیداری را در یک کشور ثالث و هر مکان مورد توافق داشته باشیم. پیشرفت‌ها کم است، ولی پیشرفت‌های خوبی را تا الان شاهد بودیم. فکر می‌کنم می‌توانیم در صورتی که عربستان کُند عمل نکند، با سرعت وضعیت روابط در مسیر طبیعی خودش قرار بگیرد. از بازگشت روابط به حالت طبیعی استقبال می‌کنیم و امیدواریم مشارکت همه کشورهای منطقه به امنیت بیشتر منطقه، توسعه و ثبات هر چه بیشتر این منطقه مهم و ژئواستراتژیک و ژئوپولتیک و ژئواکونومیک کمک کند.
خرداد ماه نیز امیرعبداللهیان از اعزام یک هیأت کنسولی به عربستان برای حجاج ایرانی تمتع خبر داد.
البته در این مدت همچنان شاهد رویکردهای غیرسازنده از سوی عربستان بودیم از آن جمله استقبال این کشور از قطعنامه ضد ایرانی ۱۸ خرداد ماه ۱۴۰۱ در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی.
در آن مقطع بارها و بارها مقامات ایرانی از جمله حسین امیرعبداللهیان بر آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای بازگشایی اماکن دیپلماتیک در عربستان سعودی و بالعکس تأکید کردند. علاوه بر این قدری مواضع فیصل بن فرحان وزیر خارجه عربستان سعودی (+) نرم تر شده بود و او ۲۵ تیر ۱۴۰۱ تأکید کرد که دست این کشور همچنان به سمت ایران دراز است و ما خواهان برقراری روابط عادی با این کشور هستیم و افزود: مذاکرات با ایران مثبت است، اما هنوز به هدف نرسیده و امیدواریم در آینده شاهد تحولاتی باشیم. یک ماه بعد نماینده دائم عربستان سعودی در سازمان ملل متحد ضمن اتهام‌زنی به ایران درباره تلاش برای دستیابی به سلاح اتمی، گفت: «عربستان سعودی از تمام تلاش‌های بین‌المللی که هدف آنها جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح اتمی است، حمایت می‌کند».
هفتم شهریور ۱۴۰۱ روزنامه «العربی الجدید» درباره تاخیر در برگزاری دور ششم گفت‌وگوها بین ایران و عربستان در بغداد عنوان کرد که بحران سیاسی در عراق که در آن زمان تشدید شده و خود را به صورت تظاهرات‌ها و اعتراض‌های خیابانی نمایان کرده بود موجب شده تا دور ششم گفت‌وگوها، به تاخیر افتد در آن مقطع «خلیل دردمند» یکی از زوار ایرانی حج تمتع در عربستان بازداشت شد و پس از چند ماه در پی اقدامات صورت گرفته از سوی امیرعبداللهیان از کانال وزیر خارجه عراق و همچنین همتای عمانی و گفت‌وگوهای انجام شده، آزاد شد.
دوم مهر ماه ۱۴۰۱ «فیصل بن فرحان» وزیر امور خارجه عربستان سعودی (+) در گفت‌وگو با شبکه «فرانس۲۴» گفت که این کشور نگرانی‌هایی درباره احتمال احیای برجام با ایران دارد و افزود: «هنوز اختلافاتی با ایران وجود دارد که در حال حاضر مانع از دیدار او با حسین امیرعبداللهیان، همتای ایرانی‌اش می‌شود». وی در عین حال افزود: «ما قطعاً قصد داریم با همسایگان خود در ایران روابط مثبتی برقرار کنیم».
پنجم مهر ماه نیز «فؤاد حسین» وزیر امور خارجه عراق در اظهاراتی گفت: «عراق به تلاش‌های میانجی‌گرانه خود در جهت نزدیک‌تر کردن عربستان سعودی و ایران ادامه می‌دهد. دو طرف تاکنون پنج نشست در بغداد برگزار کرده‌اند که در سطوح اطلاعاتی و امنیتی بوده‌اند. اکنون اختلاف نظر در همین مورد (سطح گفت‌وگوها) است. با طرف‌های ایرانی و عربستانی ملاقات کردم و در حال تلاش برای تغییر سطح امنیتی مذاکرات به سطح سیاسی بین وزرای خارجه هستیم؛ اما این بحث در حال حاضر ادامه دارد و باید منتظر بمانیم تا ببینیم چه اتفاقی می‌افتد». در سفری هم که «محمد شیاع السودانی» نخست‌وزیر عراق به تهران داشت باز این موضوع از سوی عراقی‌ها با مقامات ایرانی مورد گفت‌وگو قرار گرفت. در همین خصوص «مهند الخزرجی» یک نماینده پارلمان عراق با اشاره به این سفر، از تداوم تلاش عراق برای میانجیگری بین ایران و عربستان خبر داد.
۲۰ آذر ماه ۱۴۰۱ نیز باز شاهد اظهاراتی غیرسازنده از سوی فیصل بن فرحان وزیر خارجه سعودی بودیم. او بعد از سفر شی جین پینگ رئیس جمهور چین به ریاض در اظهاراتی گفت: «شکست توافق هسته ای با ایران منطقه را وارد مرحله بسیار خطرناکی خواهد کرد. ما خواستار از بین بردن نقاط ضعف موجود در توافق هسته‌ای با ایران هستیم. اگر ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند، کشورهای منطقه تلاش خواهند کرد تا امنیت خود را تضمین کنند.»
وزیر امور خارجه ایران روز دوشنبه ۲۸ آذر ماه ۱۴۰۱ در حاشیه سومین نشست مجمع گفت‌وگوی تهران در جمع خبرنگاران اعلام کرد: در مسیر دیپلماسی رسمی آمادگی داریم هر زمان طرف سعودی آماده باشد نسبت به بازگشت روابط به حالت طبیعی و بازگشایی سفارتخانه‌ها اقدام شود. این طرف سعودی است که باید تصمیم بگیرد چگونه رویکرد سازنده در قبال ایران را دنبال خواهد کرد.
۱۰ روز بعد فیصل بن فرحان و امیرعبداللهیان در حاشیه نشست بغداد ۲ در امان پایتخت اردن گفت‌وگویی کوتاه داشتند. امیرعبداللهیان در توئیتی در این خصوص نوشت: وزیر خارجه عربستان در این دیدار نسبت به آمادگی کشورش برای ادامه مذاکرات با ایران ابراز اطمینان کرد.در کنفرانس بغداد ۲ در اردن برای تاکید مجدد بر حمایت خود از عراق شرکت کردم. در حاشیه این نشست فرصتی برای دیدار با برخی از همتایانم از جمله وزرای خارجه عمان، قطر، عراق، کویت و عربستان سعودی فراهم شد.
نیت و اراده لازم را برای عادی سازی روابط با عربستان داریم
رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران ۲۳ دی ماه ۱۴۰۱ در سفر به بیروت و در نشست خبری مشترک با «عبدالله بوحبیب» وزیر خارجه لبنان درباره مناسبات ایران و عربستان سعودی گفت: گفت‌وگوهای متعددی را در ماه‌های گذشته با عربستان سعودی در بغداد داشتیم و در حاشیه نشست بغداد ۲ در اردن نیز فرصت گفت‌وگوی کوتاهی بین آقای فیصل بن فرحان و من فراهم شد و در خصوص تداوم گفت‌وگوها با هدف بازگشت روابط ایران و عربستان به حالت طبیعی اتفاق نظر داشتیم. هیچگاه در قطع روابط با هیچ کشوری در جهان اسلام از جمله عربستان سعودی پیشقدم نبوده‌ایم و از بازگشت روابط دیپلماتیک دو کشور به حالت طبیعی و افتتاح سفارتخانه‌ها در چارچوب گفت‌وگوهایی که خواهیم داشت، استقبال می‌کنیم. وی همان روز در نشستی خبری با رسانه‌های لبنانی اظهار داشت: ما با عربستان سعودی تاکنون ۵ دور مذاکره مهم در بغداد داشتیم با وزیر خارجه عربستان اتفاق نظر داریم که این گفت‌وگوها تداوم یابد. در گام اول سرکنسولگری‌های دو کشور در جده و مشهد بازگشایی شود تا تسهیلات لازم کنسولی به اتباع دو کشور و کسانی که علاقه‌مند به سفرهای زیارتی در مکه مکرمه، مدینه منوره و مشهد مقدس و سایر زیارتگاه‌ها در ایران هستند، ارائه شود. البته فکر می‌کنیم هنوز طرف عربستان سعودی از آمادگی لازم برای بازگشت روابط به حالت طبیعی برخوردار نیست. نیت و اراده لازم را برای عادی سازی روابط با عربستان داریم. اگر چنین نیتی به معنای واقعی در طرف سعودی نیز مشاهده شود بازگشت روابط به حالت طبیعی امری سریع و محقق شدنی است.
۱۶ اسفند ۱۴۰۱ «فیصل بن فرحان» وزیر خارجه عربستان در اظهاراتی بیان کرد: «توافق هسته‌ای با ایران ایده‌ال نبوده و باید نگرانی کشورهای همسایه را برطرف کند». چهار روز بعد در ۱۹ اسفند ماه ۱۴۰۱ اخباری منتشر شد از توافق ایران و عربستان در پکن. مذاکراتی که از روز دوشنبه ۱۵ اسفندماه در شهر پکن با هدف پیگیری توافقات سفر رئیس جمهور ایران، توسط علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی و «مساعد بن‌محمد العیبان» وزیر مشاور و عضو شورای وزیران و مشاور امنیت ملی عربستان سعودی و «وانگ یی» عضو دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست و رئیس دفتر کمیسیون مرکزی امور خارجی حزب و عضو شورای دولتی جمهوری خلق چین انجام و در نهایت به توافق در این روز بین ایران و عربستان منجر شد.
در این بیانیه آمده بود: «در پاسخ به ابتکار شایسته جناب آقای شی جین‌پینگ رئیس جمهوری خلق چین در حمایت از گسترش روابط جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی، براساس اصل حسن همجواری و با توجه به توافق ایشان با سران دو کشور در میزبانی و حمایت از انجام گفت‌وگو بین جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی و همچنین تمایل دو کشور به حل و فصل اختلافات از طریق گفت‌وگو و دیپلماسی بر اساس پیوندهای برادرانه و با تأکید بر پایبندی دو کشور به اصول و اهداف منشور سازمان ملل متحد و منشور سازمان همکاری اسلامی و اصول و رویه‌های بین‌المللی، هیأت‌های جمهوری اسلامی ایران به ریاست امیر دریابان علی شمخانی نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی و پادشاهی عربستان سعودی به ریاست دکتر مساعد بن محمد العیبان وزیر مشاور و عضو شورای وزیران و مشاور امنیت ملی از تاریخ ۱۵ تا ۱۹ اسفندماه ۱۴۰۱ خورشیدی برابر با ۶ تا ۱۰ مارس ۲۰۲۳ میلادی در پکن با یکدیگر دیدار و گفت‌وگو کردند. جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی با سپاس و قدردانی از جمهوری عراق و سلطنت عمان به خاطر میزبانی گفت‌وگوهای انجام شده بین دو طرف در سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱ خورشیدی (۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ میلادی) از رهبری و دولت جمهوری خلق چین برای میزبانی و حمایت از گفت‌وگوهای انجام شده در این کشور و تلاش برای به ثمر نشستن آن تشکر کردند. در نتیجه گفت‌وگوهای انجام شده، جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی توافق کردند ظرف حداکثر دو ماه، روابط دیپلماتیک خود را از سر گرفته و سفارتخانه‌ها و نمایندگی‌ها را بازگشایی کنند. وزرای امور خارجه دو کشور جهت اجرای این تصمیم و انجام تمهیدات لازم برای تبادل سفرا با یکدیگر ملاقات می‌کنند.دو کشور با تأکید بر احترام به حاکمیت و عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر در زمینه اجرای موافقتنامه همکاری‌های امنیتی امضا شده در تاریخ ۱۳۸۰.۱.۲۸ خورشیدی برابر با ۲۰۰۱.۴.۱۷ میلادی و نیز موافقتنامه عمومی همکاری‌های اقتصادی، بازرگانی، سرمایه‌گذاری، فنی، علمی، فرهنگی، ورزشی و جوانان، امضا شده در تاریخ ۱۳۷۷.۳.۶ خورشیدی برابر با ۱۹۹۸.۵.۲۷ میلادی توافق کردند. سه کشور اراده قاطع خود را جهت به‌کارگیری تمامی تلاش‌ها برای تقویت صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی اعلام می‌کنند.» (اینجا بخوانید)
توافقی که با واکنش‌های گسترده‌ای در سراسر جهان روبرو شد. حتی کشورهایی چون بحرین که در این مدت و به تأسی از عربستان نیز اقدام به قطع یک طرفه روابط دیپلماتیک با ایران کرده بودند هم از این توافق استقبال کردند. (+) وزارت خارجه بحرین (+) در بیانیه‌ای در این خصوص ابراز امیدواری کرد که توافق مذکور گامی مثبت در مسیر حل اختلافات و پایان دادن به منازعات منطقه‌ای از طریق گفت‌وگو، روش‌های دیپلماتیک، برقراری روابط بین‌الملل بر اساس تفاهم و احترام متقابل و حسن همجواری، عدم مداخله در امور کشورهای دیگر و پایبندی به منشور سازمان ملل و سازمان همکاری اسلامی و قوانین و معاهدات بین‌المللی باشد.دولت مالدیو هم در بیانیه‌ای مطبوعاتی اعلام کرد که این کشور تصمیم گرفته روابط دیپلماتیک با ایران را احیا کند.
«جان کربی» هماهنگ کننده امور راهبردی در کاخ سفید ۲۴ اسفند ماه ۱۴۰۱ ابراز امیدواری کرد که توافق بین ایران و عربستان به توقف جنگ در یمن منجر شود. آنتونی بلینکن هم در اظهاراتی نسبت به این توافق ابراز خوشبینی کرد.
وزارت امور خارجه جموری اسلامی ایران نیز ۲۰ اسفند ماه ۱۴۰۱ درباره توافق ایران و عربستان در بیانیه‌ای اعلام کرد: دولت در مسیر تامین منافع ملت ایران و ملت‌های مسلمان، دوست و همسایه و به کارگیری ظرفیت‌های منطقه‌ای برای تحقق و تحکیم صلح و ثبات فراگیر و تأمین منافع مشترک و جمعی دولت‌ها و ملت‌های منطقه، عزم جدی داشته و گام‌های موثر و رو به جلو طراحی کرده است. وزارت امور خارجه در این بیانیه همچنین از ابتکار، میزبانی و نقش جمهوری خلق چین در تحقق این توافق و نیز از نقش مؤثر دولت‌های دوست و همسایه، عراق و عمان در این زمینه قدردانی کرد.پس از این توافق نیز روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال خبر داد که چین در حال برنامه‌ریزی برای برگزاری نشست عالی رتبه بین سران کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس با ایران در چین است. «ترکی الفیصل» رئیس پیشین اطلاعات عربستان سعودی نیز در اظهاراتی بعد از این توافق گفت که آمریکا و اروپا نمی‌توانستند میانجی صادقی باشند تا توافقی که با میانجیگری چین حاصل شد را رقم بزنند.
بعد از این توافق، لحن شورای همکاری خلیج فارس نیز کمی نرم‌تر شد. شورای همکاری خلیج فارس نیز سوم فروردین ماه سال جاری (۱۴۰۲) در یکصد و پنجاه و پنجمین نشست دوره‌ای خود در سطح وزرای خارجه، از حل‌وفصل مسالمت‌آمیز اختلافات با ایران استقبال کرد.در این نشست از توافق ازسرگیری روابط بین عربستان سعودی و ایران استقبال و ابراز امیدواری شد که این اقدام، گامی در مسیر حل اختلافات و پایان دادن به درگیری‌های منطقه‌ای از طریق گفت‌وگو باشد. البته باز هم این شورا به ادعاهای تکراری خود در موضوع جزایر سه گانه ایرانی پرداخت.
پس از آنکه دو وزیر خارجه ایران و عربستان در پکن دیدار و بیانیه مشترکی را امضا کردند، شبکه آمریکایی سی.بی.اس با اشاره به این دیدار گزارش داد که این توافق یک پیروزی دیپلماتیک برای چین محسوب می‌شود. یک رسانه آمریکایی هم ۱۷ خرداد ماه ۱۴۰۲ گزارش داد که توافق ایران و عربستان سعودی عصبانیت «ویلیام برنز»، رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) را به همراه داشته و او این موضوع را به «محمد بن‌سلمان»، ولیعهد عربستان سعودی منتقل کرده است. روزنامه وال‌استریت‌ژورنال نوشته برنز به بن‌سلمان «گفته که آمریکا از آشتی‌جویی ریاض با تهران و سوریه که هر دو هنوز تحت تحریم‌های غرب هستند شوکه شده است.»
گشایش‌هایی که در پی توافق ایران و عربستان حاصل شده
در همین خصوص «سیدهادی سیدافقهی» تحلیلگر مسائل غرب آسیا در گفت‌وگو با خبرنگار گروه سیاست خارجی خبرگزاری فارس درباره توافق اخیر ایران و عربستان سعودی برای از سرگیری مناسبات دیپلماتیک و بازگشایی سفارتخانه‌ها و سرکنسولگری‌های دو کشور، معتقد است که رابطه ایران و عربستان سعودی در سه سطح می‌تواند تعریف شود، سطح روابط دو کشور، سطح منطقه‌ای و همچنین بین‌المللی.
سیدافقهی در خصوص روابط بین دو کشور که به اعتقاد وی چندین پرونده شامل مسائل سیاسی دیپلماتیک، امنیتی، راهبردی، اقتصادی، بازرگانی، فرهنگی، مسائل دینی و موضوع حج عمره و دیپلماسی عمومی را در برمی‌گیرد، گفت: متاسفانه در بحث دیپلماسی عمومی ما برنامه مدونی نداریم و از این موضوع غفلت کردیم در حالی که عربستان در زمینه دیپلماسی عمومی از ما پیشرفته‌تر است و شاهد حضور غیردیپلماتیک سعودی‌ها در کشورهای اسلامی و اروپایی از طریق احداث مساجد، ورزشگاه‌ها و مراکز فرهنگی هستیم و بسیاری از سرمایه گذاری‌های سعودی در باشگاه‌های ورزشی اروپایی انجام می‌شود. ما باید در این زمینه برنامه‌های خاص خودمان را داشته باشیم.
این کارشناس مسائل غرب آسیا درباره سطح دوم یعنی سطح منطقه‌ای به اثرگذاری روابط ایران و عربستان بر تحولات منطقه و منافع مربوط به ملت‌های منطقه و همچنین دخالت‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی در غرب آسیا و اثرگذاری این روابط بر پرونده‌هایی چون پرونده یمن، سوریه، عراق، لبنان و فلسطین و همچنین بحرین اشاره کرد.
وی در این خصوص به گفت‌وگویش با یکی از علمای نام آشنای پاکستانی اشاره کرد که از او درباره تاثیر مصالحه ایران و عربستان بر وضعیت شیعیان در پاکستان علیرغم وجود سپاه صحابه، سلفی‌ها و وهابی‌ها سؤال کرده بود و او این تاثیر را محسوس خوانده بود.
سیدافقهی به گشایش‌های کنونی در منطقه از جمله در بحث آزادی اسرای یمنی، آتش بس، لغو محاصره، عقب نشینی نیروهای اماراتی و ... همچنین سفر فیصل المقداد وزیر خارجه سوریه به ریاض و سفر فیصل بن فرحان وزیر خارجه عربستان به دمشق و تسلیم نامه ملک سلمان به بشار اسد و دعوت از وی برای شرکت در نشست سران عرب در ریاض اشاره کرد و افزود: اینها گشایش‌هایی است که در نتیجه مصالحه ایران و عربستان حاصل شده است.
وی به اثرات این توافق بر عرصه بین‌المللی نیز پرداخت و گفت: قبل از این مصالحه شاهد اعتراضات و پرخاشگری‌های عربستان و برخی از کشورهای جنوبی خلیج فارس علیه ایران و ترویج ایران هراسی و طرح این ادعا که ایران به دنبال بمب اتمی است و درخواست برای حضور در مذاکرات ایران و ۱+۵ و همچنین تعارض با ایران در اوپک بودیم، ولی امروز سعودی‌ها فناوری هسته‌ای را حق مسلم ایران می‌دانند و در اوپک نیز آمادگی خود را برای همکاری و تعدیل و بالانس قیمت نفت اعلام کرده و تصمیم گرفته‌اند صادرات نفت خود را کاهش دهند و کویتی‌ها و اماراتی‌ها هم عنوان کرده‌اند که به دنبال متعادل کردن قیمت نفت هستند.
به باور این کارشناس مسائل غرب آسیا ایران و عربستان با توجه به عضویتشان در اوپک و سایر سازمان‌های جهانی می‌توانند با هم افزایی نتایج مثبت‌تری را عاید دو کشور و منطقه کنند.
سیدافقهی در همین خصوص به همکاری دو کشور در سازمان همکاری اسلامی نیز اشاره کرد و افزود: پیش از این دو کشور متاسفانه رو در روی هم در این سازمان قرار می‌گرفتند و سعودی‌ها در بحث فلسطین ساز مخالف سرمی‌دادند و ان‌شاءالله از این به بعد هدفمند و هوشمندانه مراقب دخالت‌ها و خباثت‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی باشند و با مدیریت و عقلانیت اجازه تحرکات از سوی آنها را ندهند و در این خصوص هم نیاز به مدیریت فضای مجازی است.
پس از آنکه هیأت‌های فنی ایران و عربستان برای بررسی روند بازگشایی سفارتخانه‌ها و سرکنسولگری‌ها در این مدت به دو کشور سفر کردند، ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه در اظهاراتی گفت که تلاش می‌شود نمایندگیهای ایران در عربستان سعودی قبل از ایام حج امسال بازگشایی و فعال شود.
وی ۲۸ فروردین ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران درباره بازگشایی سفارتخانه‌های ایران و عربستان نیز گفت: روند اجرای توافقات بین وزرای خارجه دو کشور به خوبی و با سرعت قابل قبولی پیش می‌رود. براساس توافق قرار بود طرفین ظرف دو ماه از زمان نشست اول تا ۱۹ اردیبهشت سفارتخانه‌ها و سرکنسولگری‌ها بازگشایی شوند. در مسیر اجرای توافق تاکنون گام‌های مثبت خوبی برداشتیم و هیأت‌های فنی و مقدماتی سفر و کارهای خود را به خوبی انجام می‌دهند. استقبال خیلی خوبی مقامات دو کشور از هیأت‌های فنی انجام و گفت‌وگوهای خوبی صورت گرفته و تسهیلات خوبی در اختیار هیأت‌ها قرار گرفته و در مسیر اجرایی به خوبی پیش می‌رود. روابط سیاسی دو کشور عملا به صورت مستقیم برقرار شده است و روابط سیاسی دو کشور فعال سازی شده است و در مسیر فعال سازی سفارتخانه‌ها و نمایندگیهای کنسولی قرار داریم. موضوع مبهم و مانع و بازدارنده‌ای در این مسیر نداریم چون موسم حج را داریم تأکید ما و عربستان این است که در بازه زمانی مناسبی این نمایندگی‌ها را فعال سازی کنیم که در موسم حج حجاج ایرانی با آسان‌ترین روش و با استفاده از خدمات سفارتخانه‌ها شاهد موسم حج آرامی باشیم.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی در پاسخ به سؤالی درباره حل موضوع برجام پس از رایزنی ایران و عربستان نیز اظهار داشت: رابطه ایران و عربستان ویژگی‌های مستقل خود را دارد و ارتباط خاصی با برجام ندارد. در ارتباط با روابط خوشبین هستیم، مبتنی بر مذاکراتی که صورت گرفت و توافقاتی که انجام و گام‌های مثبت و سازنده‌ای که دو طرف برای اجرایی کردن توافقات خود برداشتند، به سمت مسیر خوب و امیدوارکننده‌ای در چارچوب منافع دو کشور و منافع مشترک منطقه‌ای در حال حرکت هستیم.
لازم به ذکر است، اخیرا نیز وزرای خارجه هفت کشور صنعتی جهان موسوم به گروه هفت در بیانیه‌ای از بهبود روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی استقبال کردند. «عمار الحکیم» رئیس جریان الحکمه هم در اظهاراتی عنوان کرد که عراق خود را حامی و بهرمنده بزرگ از نزدیکی حاصل شده در روابط ایران و عربستان سعودی می‌داند و گفت: «از نزدیکی حاصل شده در روابط میان ایران و عربستان سعودی استقبال می‌کنیم که پیامدهای آن در ثبات منطقه و حل بحران‌های سخت کاملا آشکار شده است».
آخرین رایزنی وزرای خارجه ایران و عربستان نیز ۳۱ فروردین ماه انجام شد و امیرعبداللهیان در گفت‌وگوی تلفنی با همتای سعودی از تلاش برای بازگشایی نمایندگیهای ایران در عربستان تا قبل از ایام حج خبر داد و وزیر خارجه عربستان هم گفت که این کشور تسهیلات لازم را برای حجاج ایرانی و بازگشایی سفارت و سرکنسولگری در ریاض و جده ارائه خواهد کرد. وزیر خارجه عربستان همچنین ابراز امیدواری کرد که بزودی در ریاض و تهران با امیرعبدالهیان دیدار کند.
انتهای پیام/
انتهای پیام/
